ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΟΦΙΣΤΗΣ
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΝΟΜΟΣ - ΦΥΣΙΣ ΣΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΙΣΟΤΗΤΑ
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ: ΑΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΕΪΣΜΟΣ
ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙ Η ΑΡΕΤΗ;
ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΧΩΡΙΩΝ
ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ φιλοσόφους, η φιλοσοφία παύει ν' ασχολείται με τα φυσικά φαινόμενα και στρέφεται σε θέματα που είναι και σήμερα τόσο σχετικά όσο ήταν την πρώτη φορά που τέθηκαν από τους Σοφιστές. Τον 5ο αιώνα, στα χρόνια του Σωκράτη, η λέξη «σοφιστής» κατέληξε να χρησιμοποιείται για μια ιδιαίτερη τάξη ανθρώπων, δηλαδή για επαγγελματίες παιδαγωγούς που δίδασκαν τους νέους και έκαναν δημόσιες διαλέξεις με σκοπό να εισπράξουν χρήματα. Οι εξέχοντες Σοφιστές έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον για τη ρητορική σε όλους της τους κλάδους, τη δικανική, την πολιτική και την επιδεικτική, και ως άνθρωποι που την ασκούσαν στην πράξη και ως δάσκαλοι που τη συστηματοποίησαν και έγραψαν ρητορικά εγχειρίδια. Για πολλούς σύγχρονους μελετητές οι ιδέες των Σοφιστών ήταν σύμπτωμα παρακμής η στάση του αθηναϊκού κοινού και των φιλοσόφων ήταν αμφιταλαντευόμενη απέναντι στους Σοφιστές, αντανακλώντας τη μεταβατική κατάσταση της κοινωνικής και πνευματικής ζωής της Αθήνας. Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να είναι όσο το δυνατόν αντικειμενικό απέναντι στο φαινόμενο «Σοφιστές», επισημαίνοντας τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν οι θεωρίες τους στη ζύμωση των πνευματικών ιδεών της εποχής τους και στη μετέπειτα εξέλιξή τους, σε θέματα όπως: η θρησκεία, οι ορθολογιστικές θεωρίες για την εξέλιξη του ανθρώπου, ο νόμος και η εξίσωσή του με το δίκαιο, η αρετή και η διδαχή της, η πολιτική-περιουσιακή-φυλετική ισότητα των ατόμων, η γλώσσα και το περιεχόμενό της και - προ πάντων - η σχετικότητα των απόλυτων αξιών και η επίδρασή τους στην ηθική θεωρία. Αυτό που ονομάζεται εδώ σοφιστική αντίληψη του κόσμου αντιστοιχεί χονδρικά στον ελληνικό φιλελευθερισμό. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ φιλοσόφους, ή φιλοσοφία παύει ν' ἀσχολείται μὲ τὰ φυσικά φαινόμενα καὶ στρέφεται σὲ θέμα-τα ποὺ εἶναι καὶ σήμερα τόσο σχετικά ὅσο ήταν τὴν πρώτη φορά που τέθηκαν ἀπὸ τοὺς Σοφιστές. Τὸν 5ο αιώνα, στὰ χρόνια τοῦ Σωκράτη, ή λέξη «σοφιστής» κατέληξε να χρησιμοποιείται γιὰ μιὰ ἰδιαίτερη τάξη ἀνθρώπων, δηλαδὴ γιὰ ἐπαγγελματίες παιδαγωγούς ποὺ δί-δασκαν τοὺς νέους καὶ ἔκαναν δημόσιες διαλέξεις μὲ σκοπὸ νὰ εἰσ-πράξουν χρήματα. Οἱ ἐξέχοντες Σοφιστὲς ἔδειχναν μεγάλο ἐνδιαφέ-ρον γιὰ τὴ ρητορικὴ σὲ ὅλους της τοὺς κλάδους, τὴ δικανική, τὴν που λιτικὴ καὶ τὴν ἐπιδεικτική, καὶ ὡς ἄνθρωποι ποὺ τὴν ἀσκοῦσαν στην πράξη καὶ ὡς δάσκαλοι ποὺ τὰ συστηματοποίησαν καὶ ἔγραψαν ρη-τορικά ἐγχειρίδια. Γιὰ πολλοὺς σύγχρονους μελετητὲς οἱ ἰδέες τῶν Σοφιστών ήταν σύμπτωμα παρακμής· ἡ στάση τοῦ ἀθηναϊκοῦ κοινοῦ καὶ τῶν φιλοσόφων ήταν άμφιταλαντευόμενη απέναντι στοὺς Σο φιστές, ἀντανακλώντας τὴ μεταβατική κατάσταση τῆς κοινωνικής καὶ πνευματικής ζωῆς τῆς ᾿Αθήνας. Τὸ βιβλίο αὐτὸ προσπαθεῖ νὰ εἶ-ναι ὅσο τὸ δυνατόν ἀντικειμενικὸ ἀπέναντι στὸ φαινόμενο «Σο φιστές», επισημαίνοντας τὸν σημαντικό ρόλο ποὺ ἔπαιξαν οἱ θεωρίες τους στη ζύμωση τῶν πνευματικῶν ἰδεῶν τῆς ἐποχῆς τους καὶ στὴ μετέπειτα ἐξέλιξή τους, σὲ θέματα ὅπως: ή θρησκεία, οἱ ὀρθολογιστι-κὲς θεωρίες γιὰ τὴν ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, ὁ νόμος καὶ ἡ ἐξίσωσή του μὲ τὸ δίκαιο, ἡ ἀρετὴ καὶ ή διδαχή της, ή πολιτική-περιουσιακή-φυλετική ισότητα τῶν ἀτόμων, ή γλώσσα καὶ τὸ περιεχόμενό της καὶ -πρὸ πάντων – ή σχετικότητα τῶν ἀπόλυτων ἀξιῶν καὶ ἡ ἐπίδρασή τους στὴν ἠθική θεωρία. Αὐτὸ ποὺ ὀνομάζεται ἐδῶ σοφιστικὴ ἀντί-ληψη τοῦ κόσμου ἀντιστοιχεί χονδρικὰ στὸν ἑλληνικό φιλελευθε ρισμό. 'O W. K. C. GUTHRIE (1906-1981), ἱστορικὸς τῆς ἀρχαίας φιλοσοφίας, άπο φοίτησε ἀπὸ τὸ Trinity College τοῦ Cambridge καὶ ἀπὸ τὸ 1957 ὑπῆρξε Master τοῦ Downing College τοῦ ἴδιου πανεπιστημίου. Εκτὸς ἀπὸ τὸ Cambridge δίδαξε κατά καιρούς καὶ σὲ πανεπιστήμια τῆς ᾿Αμερικῆς καὶ χρημάτισε μέλος τῶν ἀρχαιολογικῶν ἀποστολῶν τῆς ᾿Αμερικανικής Έται-ρείας γιὰ τὴν ᾿Αρχαιολογική Ἔρευνα. Τὸ ὄνομά του συνδέθηκε κυρίως μὲ το μνημειώδες ἐξάτομο ἔργο του Ἱστορία τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, Cambridge 1962-1981, τοῦ ὁποίου ο 3ος τόμος, μοιρασμένος στὰ δύο (Σω-κράτης καὶ Οἱ Σοφιστές, Cambridge 1971), δημοσιεύτηκε καὶ αὐτοτελῶς. Στὸ ἐξώφυλλο: Μαρμάρινη προτομή φιλοσόφου ἀπὸ τὸ Μουσείο τῶν Δελφών. Μακέτα: Δημήτρης Καλοκύρης