Από: http://eleftheriakos.gr/node/413
Είναι γνωστό ότι ο Μπακούνιν άρχιζε να γράφει κάτι και στη συνέχεια το παρατούσε όταν οι ανάγκες της στιγμής του επέβαλλαν ν| ασχοληθεί με κάτι άλλο - έτσι έγινε και με το κείμενο που ακολουθεί. Οπως γράφουν τόσο ο Μαξ Νετλάου όσο και ο Τζέιμς Γκιγιόμ (που έγραψαν κι οι δυο ιστορίες του αναρχικού κινήματος και θεωρούνται οι πιο έγκυροι μελετητές εκείνης της φάσης του κινήματος, όπου ο δεύτερος συμμετείχε ενεργά), ένα βιβλίο με τίτλο θεός και κράτος είχαν εκδώσει στα 1882 οι Κάρλο Καφιέρο και Ελιζέ Ρεκλί, βασισμένοι σε κάποια χειρόγραφα του Μπακούνιν που βρήκαν μετά το θάνατο του.
Το βιβλίο εκείνο, όμως, είχε πολλά λάθη και περιλάμβανε δυο μέρη: το πρώτο μέρος, το αποτελούσε ένα κομμάτι από το ατέλειωτο έργο του Μπακούνιν Η κνουτογερμανική αυτοκρατορία και η κοινωνική επανάσταση (τον δεύτερο τόμο του)| το δεύτερο μέρος, ήταν αυτό που δημοσιεύει και ο Μαξ Νετλάου με τίτλο θεός και κράτος.
Να τι γράφει ο Μαξ Νετλάου γι| αυτό το ζήτημα: « Αφησα ανέκδοτες τις σελίδες 240-286 του χειρόγραφου του Μπακούνιν (δεύτερος τόμος της «Κνουτογερμανικής αυτοκρατορίας...») και δημοσιεύω μόνο τις σελίδες 286- 340. Εξάλλου, το κείμενο που ακολουθεί είναι κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο από το προηγούμενο, αφού γράφηκε σαν σημείωση του Μπακούνιν στις ακόλουθες φράσεις, όπου οι μεταφυσικοί αναπτύσσουν τις απόψεις που θέλει να καταπολεμήσεις ο Μπακούνιν»:
Το κράτος, επομένως, επιβάλλεται στον καθένα σαν μοναδικός εκπρόσωπος του Καλού, της Σωτηρίας και της Δικαιοσύνης ολονών. Περιορίζει την ελευθερία του καθενός στο όνομα της ελευθερίας ολονών, το δικαίωμα τον καθενός στο όνομα των δικαιωμάτων ολονών, τα προσωπικά συμφέροντα τον καθενός στο όνομα του συλλογικού συμφέροντος, της κοινωνίας σαν συνόλου. (Στμ)
Τα (...), σημαίνουν λέξεις που δε διαβάζονται στο χειρόγραφο.
Επίσης, το Παράρτημα που αναφέρει ο Μπακούνιν σε κάποιο σημείο του κειμένου, δεν έχει βρεδεί ολόκληρο και γι| αυτό δεν έχει δημοσιευτεί μέχρι σήμερα. (Στμ)