ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η γραφειοκρατικοποίηση της σύγχρονης κοινωνίας
ΙΙ. Η πολυδιάστατη και αντιφατική φύση του γραφειοκρατικού φαινο- μένου
ΙΙΙ. Η λαϊκή αντίληψη για τη γραφειοκρατία
ΙV. Η καταφατική θεώρηση της γραφειοκρατίας
ν. «Οργάνωση» ή «γραφειοκρατία»;
VΙ. Η κριτική θεώρηση της γραφειοκρατίας
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Η ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ 35-105
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΞ ΒΕΜΠΕΡ
1. Ο ιδεότυπος της γραφειοκρατίας
1. Τυποκρατία
2. Ιεραρχία
3. Καταμερισμός εργασίας
ΙΙ. Η αμφιθυμία της βεμπεριανής θεώρησης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΟΙ ΜΕΤΑΒΕΜΠΕΡΙΑΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
1. Οι δυσλειτουργίες της γραφειοκρατίας
1. Γραφειοκρατική τυπολατρία: η υποκατάσταση των σκοπών από
τα μέσα
2. Γραφειοκρατική ακαμψία: η φυγή από την πραγματικότητα
3. Ενδογραφειοκρατικές διαμάχες και φατριασμός
ΙΙ. Άτυπες οργανωτικές δομές
1. Η σημασία του ανθρώπινου παράγοντα
2. Η άμβλυνση της ιεραρχίας
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ 107-158
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ
1. Η γραφειοκρατία ως μηχανισμός ταξικής κυριαρχίας του κεφαλαίου Π. Η γραφειοκρατία ως 'αυτοτελής συντεχνία ΙΙΙ. Η κοινωνική οροθέτηση της "συντεχνιακής λειτουργίας της γραφειο
χρατίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
Η ιδιωφελής συμπεριφορά των γραφειοκρατών
1. 11. Η αναποτελεσματικότητα της γραφειοκρατίας
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ 159-306
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ 1. Η καταφατική θεώρηση του κοινωνικού ρόλου της γραφειοκρατίας
ΙΙ. Η άσκηση της γραφειοκρατικής εξουσίας
1. Γραφειοκρατική επιτήρηση
2. Γραφειοκρατική γνώση
ΙΙΙ. Η διαμόρφωση πειθήνιων μαζών
1. Γραφειοκρατική χειραγώγηση
2. Γραφειοκρατική ομοιομορφοποίηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Ο ΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
1. Η έννοια της ταξικής κυριαρχίας
ΙΙ. Η ταξική μεροληπτικότητα της γραφειοκρατικής διοίκησης/εξουσίας
1. Ο ιστορικός χρόνος και ο κοινωνικός χώρος του γραφειοκρατικού φαινομένου
2. Η γραφειοκρατία ως μηχανισμός ταξικής κυριαρχίας
3. Η διαλεκτική ενότητα οργανωτικής μορφής και κοινωνικού ρόλου ΙΙΙ. Γραφειοκρατική τυποκρατία
1. Ο μύθος της "ίσης" μεταχείρισης 'όλων"
2. 'Sine ira et studio': το σμού · το πνεύμα του γραφειοκρατικού κομφορμί
ΙV. Γραφειοκρατική ιεραρχία
V. Γραφειοκρατική γνώση
1. Η ιεράρχηση της γνώσης
2. Ο κατακερματισμός της γνώσης
3. Η εξέταση της γνώσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Η ΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ι. Η αυτονόμηση της γραφειοκρατίας
ΙΙ. Οι κοινωνικές ρίζες της γραφειοκρατικής ιδιοτέλειας
ΙΙΙ. Δυσλειτουργίες και άτυπες πρακτικές: ο θρίαμβος' της γραφειο κρατικής ιδιοτέλειας
1. Οι ιδιοτελείς 'στρατηγικές" των γραφειοκρατών: τυπολατρία, ακαμψία και απραγία
2. Η εσωστρέφεια και η μυστικοπάθεια της γραφειοκρατίας
3. Γραφειοκρατική ιεραρχία: το θερμοκήπιο του 'χυδαίου υλισμού" και της αυθαιρεσίας των γραφειοκρατών
4. Γραφειοκρατικός κατακερματισμός αρμοδιοτήτων και ευθυνών: η οργανωμένη ανευθυνότητα" των γραφειοκρατών
5. Ο παρασιτισμός της γραφειοκρατίας
ΜΕΡΟΣ ΤΕТАРТО
Η ΕΓΓΕΝΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ 307-390
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Ι. Καρλ Μαρξ & Φρήντριχ Ένγκελς
ΙΙ. Φρήντριχ Πόλλοκ
ΙΙΙ. Κορνήλιος Καστοριάδης
ΙV. Νίκος Πουλαντζάς
V. Νίκος Ψυρούκης
VΙ. Άνταμ Μπιούικ και Τζων Κραμπ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΩΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΗΣ
Ι. Η νέα μορφή καπιταλιστικής ιδιοκτησίας
ΙΙ. Νέοι μηχανισμοί ιδιοποίησης της υπεραξίας
ΙΙΙ. Νέες μορφές καπιταλιστικού κέρδους
ΙV. Η αντίθεση ιδιωτικού κεφαλαίου και κρατικής γραφειοκρατίας
1. Η ανταγωνιστική όψη της αντίθεσης
2. Η συμπληρωματική όψη της αντίθεσης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Η γραφειοκρατία αποτελεί καθημερινό βίωμα όλων μας, καθώς διαπερνά και ρυθμίζει όχι μόνο το δημόσιο βίο αλλά και την ιδιωτική μας ζωή. Τη «γνωρίζουμε»· ωστόσο σπάνια αντιλαμβανόμαστε την πολυδιάστατη και βαθύτατα αντιφατική φύση και λειτουργία της. Είτε ως κοινωνοί είτε ως μελετητές του, κατά κανόνα ταυτίζουμε το γραφειοκρατικό φαινόμενο με μία μόνο από τις πολλές όψεις του, αγνοώντας όσες εκφάνσεις του δεν συνάδουν μ| αυτήν ή αναζητώντας τη «μεταρρύθμιση» που θα τις απαλείψει. Τι είναι λοιπόν η γραφειοκρατία; Ένα τεχνικό εργαλείο διοίκησης ή ένας δραστικός μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου και κοινωνικής κυριαρχίας; Ο πλέον ορθολογικός και ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος κοινωνικής οργάνωσης και διαχείρισης ή η ενσάρκωση της απραγίας, της ανευθυνότητας και της αυθαιρεσίας; Η γραφειοκρατική διοίκηση ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα αιτήματα του κοινωνικού συνόλου; Αναπαράγει και εδραιώνει την ταξική κυριαρχία των κεφαλαιοκρατών; Ή καταλήγει να εξυπηρετεί τα ιδιοτελή - συντεχνιακά και προσωπικά - συμφέροντα των φορέων της; Το παρόν έργο εξηγεί το πώς και γιατί όλες οι παραπάνω, διαφορετικές και αντιθετικές ιδιότητες της γραφειοκρατίας συγκροτούν μια αδιάρρηκτη ενότητα. Η θεωρητική συζήτηση που εκτυλίσσεται στον πρώτο Τόμο, σε συνεχή διάλογο και αντιπαράθεση με τις προσεγγίσεις και τις θέσεις που έχουν διατυπώσει οι σημαντικότεροι μελετητές του γραφειοκρατικού φαινομένου, προβάλλει τον εξουσιαστικό χαρακτήρα της γραφειοκρατίας· αναλύει την ταξική της μεροληπτικότητα· ερμηνεύει την τάση αυτονόμησής της και λειτουργίας της προς ίδιον όφελος· τέλος, αναπτύσσει μια νέα προβληματική ως προς τη φύση και τη σημασία του σύγχρονου κρατισμού, αυτήν του «κρατικού καπιταλισμού», στα πλαίσια της οποίας καθίσταται σαφές γιατί η ανάπτυξη του «κοινωνικού» κράτους και η συνακόλουθη γιγάντωση του κρατικού γραφειοκρατικού μηχανισμού εξέθρεψαν τη γραφειοκρατική ιδιοτέλεια, δηλαδή τα εκτεταμένα φαινόμενα διοικητικής παθολογίας και διαφθοράς που σημειώνονται στις κοινωνίες του «ύστερου» καπιταλισμού.