Η εικονική αυτοκρατορία - Η αποικιοποίηση του φαντασιακού και ο κοινωνικό έλεγχος

Περιεχόμενα

Εικονική Αυτοκρατορία του Renato Curcio αποτελεί μια πολύ συμπυκνωμένη ανάλυση για τα κοινωνικά δίκτυα, που μας υπενθυμίζει πως εξίσου σημαντικό με τη βάση της κοινωνίας είναι και το εποικοδόμημα. Ζούμε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή, καθώς η εξέλιξη της τεχνολογίας σε συνδυασμό με την εμφάνιση των social media προκάλεσαν αλματώδεις αλλαγές όχι μόνο στη καθημερινότητα, αλλά σε μεγάλο βαθμό στην αντίληψή μας για τον κόσμο, τις σχέσεις και βέβαια για την ιδέα της «ευτυχίας» που ο καθένας έχει δομήσει μέσα του. Η «εικονική αυτοκρατορία» επιχειρεί με μεγάλη επιτυχία να συνδέσει την εισβολή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με την «αποικιοποίηση του φαντασιακού», την κατάκτηση δηλαδή της βαθύτερης σημασίας που διέπει κάθε πράξη μας. Σύμφωνα με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ακόμη και η πιο απλή ανθρώπινη πράξη διέπεται από μια φαντασιακή διάσταση, που νοηματοδοτεί την πράξη αυτή, και χωρίς αυτή τη διάσταση οι άνθρωποι δεν θα ήταν ικανοί να δημιουργήσουν τίποτα.

Αρχικά, ο Curcio αναφέρεται στον τρόπο που οι αποικιοκράτες, εκτός από λεηλασίες και καταστροφές, χρησιμοποίησαν παράλληλα την έκθεση πτωμάτων και φωτογραφιών για να «διαπαιδαγωγήσουν» και να υποτάξουν τους ντόπιους πληθυσμούς. Αντίστοιχα, σύμφωνα με τον συγγραφέα, κινήθηκε η Εκκλησία με σκοπό τη «σωτηρία των ψυχών», αλλά και η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, που επέβαλε τη δική της γλώσσα, απαγορεύοντας τη γλώσσα του κατεκτημένου και διαγράφοντας τη μνήμη του. Με αυτό τον τρόπο προσπάθησε να ξεριζώσει ότι συνδέει τον ντόπιο με τη δική του παράδοση και να κατακτήσει τη συνείδησή του. Σήμερα η κατάκτηση του φαντασιακού επιτυγχάνεται κυρίως, σύμφωνα με το συγγραφέα, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των κολοσσών της διαδικτυακής επιχειρηματικότητας. Και ενώ η κατάκτηση του φαντασιακού μετά τον 20ό αιώνα είναι πολύ πιο επικίνδυνη, γιατί στοχεύει κατευθείαν στις ρίζες της ταυτότητας, επιχειρεί να εξαπλωθεί «χωρίς να ρίξει μια τουφεκιά». Πλέον δεν χρειάζεται να υποτάξει με αλυσίδες τους «ιθαγενείς» για να εξασφαλίσει τη συναίνεσή τους, παρά μόνο να τους κάνει συμμέτοχους σε μια χωρίς όρια αλληλοεπιτήρηση, που θα ορίζει ακόμη και τις βαθύτερες πτυχές της προσωπικότητας.

Ένα σημαντικό σημείο του βιβλίου που αξίζει να σταθούμε είναι η κοινωνικότητα. Είναι σαφές πως η ανάγκη για κοινωνικοποίηση πλέον σε μεγάλο βαθμό καλύπτεται μέσω των social network. Πίσω από ένα προφίλ όμως, σύμφωνα με τον συγγραφέα, επιτρέπεται η «επανεπινόηση του εαυτού» που «μπορεί να σε πάει πολύ μακριά, μέχρι τη διαχωριστική γραμμή, όπου η προσωπική ελευθερία μεθυσμένη από τον ίδιο της τον εαυτό, χάνει τα όρια». Η επινόηση ενός εαυτού, διορθωμένου από ελαττώματα και δοσμένου στην κοινότητα, μόνο με προτερήματα και θετικά βιώματα, αψεγάδιαστου, είναι πλέον αναγκαία για τη σύναψη διαδικτυακών σχέσεων. Η άσχημη πλευρά της ζωής πρέπει να κρύβεται, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ένας τουρίστας που επισκέπτεται μια καινούργια πόλη, δεν βλέπει την άσχημη πλευρά της, η οποία είναι συχνά επιμελώς κρυμμένη.

Λέξη/κλειδί
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ
ΚΩΔΙΚΟΣ
CUR01001
ΣΕΛΙΔΕΣ
142