Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΝΗΣ

Αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο διπλωματικό και εθνικό επίτευγμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, η Συνθήκη της Λωζάννης είναι το θεμελιώδες νομικό εκείνο κείμενο που όρισε τα σύνορα της Ελλάδας και που, επί της ουσίας επανέφερε την Ελλάδα στους κόλπους του δυτικού κόσμου μετά την ήττα που προκλήθηκε στη Μικρά Ασία το 1921-1922, όταν η χώρα βρέθηκε σε ευθεία τροχιά σύγκρουσης όχι μόνο με τους Τούρκους αλλά, ουσιαστικά, με τους πάλαι ποτέ μεγάλους συμμάχους της: την Αγγλία και τη Γαλλία, τις δύο κύριες ναυτικές δυτικές δυνάμεις της εποχής. Το επίτευγμα ήταν τεράστιο. Όμως η Συνθήκη της Λωζάννης και η απόπειρα ανατροπής της κάθε άλλο παρά αφρούν μόνο την Ελλάδα.
Η επιμονή του Ερντογάν να αμφισβητεί τη Συνθήκη είναι ακριβώς το αποτέλεσμα της προσπάθειάς του να ανουθώσει μία νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία εκεί που σήμερα υπάρχει μία χώρα. Είναι, επίσης, μία ακόμα όψη της ίδιας πολιτικής που βρίσκεται πίσω από τη διαρκή εριστικότητά του εναντίον των χωρών της Δύσης, όπως και εναντίον της λειτουργίας της Δημοκρατίας δυτικού τύπου στη χώρα του. Πρόκειτα για μία ολιστική πολιτική κάθε άλλο παρά περιστασιακή ή που ασκείται για λόγους εντυπώσεων. Ο Ερντογάν έχει ιστορικό και προσωπικό πολιτικό, σχεδόν υπαρξιακό, στόχο αυτή την αναβίωση και όλες του οι ενέργειες κατατείνουν μόνιμα και συστηματικά σε αυτήν: επιχειρεί συνεπώς να αναβιώσει το Ανατολικό Ζήτημα θέλοντας να λύσει εκ νέου, για τον 21ο αιώνα, διαφορετικά από ό, τι είχε λυθεί για τον 20ό. Σε αυτή τη διαδικασία βρισκόμαστε σήμερα.
Η έκδοση από "ΤΑ ΝΕΑ" του κειμένου της Συνθήκης της Λωζάννης και των λοιπών νομικών κειμένων που τη συνοδεύουν, με την επιμέλεια και τον σχολιασμό του Μελέτη Μελετόπουλου που από πολύ νωρίς είχε διαπιστώσει την ανάγκη να γίνουν γνωστά αυτά τα κείμεναα στο ευρύτερο κοινό και να κατανοηθεί η σημασία τους, εκεί κατατείνει: στο να υποχωρήσει επιτέλους αυτό τι εθνικά καταστρεπτικό έλλειμα μνήμης και κρίσης.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΜΑΛΟΥΧΟΣ