Περιγραφή
Πώς μπορεί το όραμα της ποιότητας στην εκπαίδευση να γίνει πραγματικότητα, ποιά φιλοσοφία εξασφαλίζει καλύτερη, αποδοτικότερη και πιο αποτελεσματική εκπαίδευση στην τάξη, το σχολείο και την κοινωνία γενικότερα; Ο συγγραφέας εξηγεί τις αρχές της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και τις προϋποθέσεις για την εξάλειψη της ανταγωνιστικής δομής σε οργανισμούς παροχής υπηρεσιών, όπως είναι το σχολείο. Εξηγεί πώς μπορεί να εφαρμοστεί, στην πράξη, μια συνεργατική οργάνωση κατά την οποία όλοι - σύμβουλοι, διευθυντές, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι - συμμετέχουν ενεργά και από κοινού στη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου έργου.
Περιεχόμενα>>
ΠΡΟΛΟΓΟΣ 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Η ποιότητα ως απόλυτη έννοια 26
Η ποιότητα ως σχετική έννοια 26
Ορισμός της ποιότητας 27
α. Κατά το Juran 27
β. Κατά τον Crosby 27
γ. Κατά τον Deming 27
δ. Κατά τον Feigenbaum 27
ε. Κατά τον Taguchi 27
Άλλοι ορισμοί της ποιότητας 29
Τι είναι η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ) 30
(Total Quality Management, TQM) 30
Αρχές της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας 31
Η ολική Ποιότητα στην Εκπαίδευση :.. 32
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΗΣ ΔΟΠ
1. Η φιλοσοφία του Deming 36
α. Τα 14 σημεία του Deming για το μάνατζμεντ 39
β. Το σύστημα της «βαθιάς γνώσης» του Deming.... 45
γ. Οι επτά θανάσιμες ασθένειες 47
2. Η φιλοσοφία του Juran 49
α. Προγραμματισμός ποιότητας 49
β. Έλεγχος ποιότητας 49
γ. Βελτίωση ποιότητας 49
Η φιλοσοφία του Crosby 50
Η φιλοσοφία του Feigenbaum 52
Η φιλοσοφία του Ishikawa 52
Σύγκριση των θεωριών Deming και Juran 53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Εισαγωγή 55
Η σημερινή λειτουργία του σχολείου 57
Γιατί χρειαζόμαστε τη ΔΟΠ στην Εκπαίδευση 58
Ανάλυση και σύγκριση των χαρακτηριστικών
σχολείων και επιχειρήσεων 61
5. Η ποιότητα στην Εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας
στην εποχή της πληροφορικής 63
6. Προβλήματα στην υιοθέτηση της ΔΟΠ στην εκπαίδευση.. 64
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Οι μαθητές δέχονται τη φιλοσοφία της Ολικής Ποιότητας 68
Ολική Ποιότητα και καθηγητές 69
Η συμμετοχή του προσωπικού στην εισαγωγή
της ποιότητας 70
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ TOY DEMING ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Α. Τα 14 σημεία του Deming για την Εκπαίδευση 76
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΛΑΤΗ - ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗ
1. Ποιος είναι ο πελάτης 85
Ο εξωτερικός πελάτης στην εκπαίδευση 87
Ο εσωτερικός πελάτης στην Εκπαίδευση 87
Σχέση προμηθευτή - πελάτη 88
Ικανοποίηση του πελάτη 91
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ
Μέτρηση μεταβολών 94
Κοινές (common) και ειδικές (special) αιτίες μεταβολών... 96
Βελτίωση του συστήματος 98
α. Με τη μείωση της διασποράς των τιμών γύρω από
τη μέση τιμή 99
β. Με τη βελτίωση της μέσης τιμής του συστήματος
ή με τη μετακίνηση της μέσης τιμής προς το σκοπό 99
Σφάλματα στη διαπίστωση των αιτιών 101
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ
Ορισμός της διοίκησης διαδικασιών 103
Ανάπτυξη δεικτών απόδοσης για την ποιότητα
των διαδικασιών 106
Η μάθηση ως διαδικασία 107
Βελτίωση της διαδικασίας 109
Τυποποίηση διαδικασιών 111
Ανάπτυξη πρότυπης ή τυποποιημένης διαδικασίας 112
Διάγραμμα τυποποιημένης διαδικασίας 112
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΩΝ «ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ»
Εισαγωγή 115
«Σχολεία ποιότητας» 116
Σχεδιασμός συστήματος 117
α. Σκοπός 119
β. Είσοδος 119
γ. Διαδικασίες 121
δ. Έξοδος 121
ε. Προμηθευτές . 121
στ. Πελάτες 121
ζ. Ανατροφοδότηση , 122
η. Μέτρηση της ποιότητας 122
Η Σχολική μονάδα ως σύστημα 123
α. Σκοπός 126
β. Αποστολή. 126
γ. Όραμα 126
δ. Αξίες 127
ε. Αρχές 127
στ. Προϋποθέσεις 127
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Η ΤΑΞΗ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑ
Τα 14 σημεία του Deming στην τάξη 129
Η συστημική σκέψη του Deming 131
Προμηθευτές και πελάτες 132
Η τάξη ως σύστημα 133
Βελτίωση των σχέσεων με τους μαθητές 136
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Η ΜΑΘΗΣΗ
Η μάθηση ως αποτέλεσμα 137
Ο οργανισμός (το σχολείο) ως μέσο 138
Θεωρία και εφαρμογή 139
Κρίσιμοι παράγοντες στη μάθηση 140
α. Νοητική και Λογική περιοχή 140
β. Φυσική περιοχή 141
γ. Συναισθηματική περιοχή 142
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές 143
α. Οπτικοί τύποι μαθητών 143
β. Ακουστικοί τύποι μαθητών 143
γ. Κινητικοί τύποι μαθητών 143
Ο κύκλος ΡDSΑ του Deming και η μάθηση 144
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
ΣΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ
Kaizen 146
Στρατηγική της βελτίωσης 147
Ο κύκλος του Deming 148
α. Προγραμματίζω (Plan) ~149
β. Πραγματοποιώ (Do) 150
γ. Μελετώ (Study) 150
δ. Ενεργώ (Act) 151
Επίλυση προβλήματος 152
α. Αναγνώριση του προβλήματος 153
β. Λήψη της απόφασης 153
γ. Υλοποίηση της λύσης 154
δ. Παρακολούθηση των ενεργειών 154
Βελτίωση της μάθησης 156
Ο ρόλος της αξιολόγησης του μαθήματος
για τη βελτίωση της διδασκαλίας 158
Η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας των πληροφοριών
στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας.... 160
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Η ΟΛΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ
Η ποιότητα στο σχολείο 162
Τεχνικές βελτιώσεις της διδασκαλίας και της
αλληλεπίδρασης των καθηγητών και μαθητών 163
α. Προγραμματισμός και οργάνωση του μαθήματος 164
β. Χρησιμοποίηση της ανατροφοδότησης 167
Η εφαρμογή της ολικής ποιότητας στη διδασκαλία
του μαθήματος 170
Εμπόδια στην εφαρμογή της ολικής ποιότητας στην τάξη 171
Ο ρόλος της διοίκησης 173
Μείωση των αντιδράσεων των καθηγητών που πρόκειται
να εφαρμόσουν την ολική ποιότητα στην τάξη. 174
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Η θεωρία παρακίνησης του Maslow..... 178
Τύποι παρακίνησης · 179
α. Η εσωτερική παρακίνηση 179
β. Η εξωτερική παρακίνηση 180
Αύξηση της εσωτερικής παρακίνησης 180
Προσωπική ποιότητα 182
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Το όραμα 185
Οι αξίες 186
Οι προτεραιότητες 186
Ηγεσία και ολική ποιότητα 187
Ο διευθυντής του σχολείου 188
Ηγετικά στυλ 190
Σύγχρονες απόψεις για την ηγεσία 191
Οι νέες ικανότητες - δεξιότητες του ηγέτη 192
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Ορισμός 197
Κατανόηση της κουλτούρας 198
Η πρόκληση της αλλαγής της σχολικής κουλτούρας 199
α. Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται τα άτομα 200
β. Πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο διευθυντής 200
γ. Πώς μπορούμε να επηρεάσουμε την κουλτούρα. 201
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε την οργανωτική κουλτούρα 202
Οργανωτική κουλτούρα και ολική ποιότητα 204
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
1. Εισαγωγή.. 207
Η επικοινωνία στη διαδικασία διδασκαλίας - μάθησης 209
Εμπόδια στη διαπροσωπική επικοινωνία 210
Επικοινωνιακές δεξιότητες των ατόμων 212
Ενεργός ακρόαση στην τάξη 213
Αποτελεσματική ακρόαση 215
Μη λεκτική επικοινωνία 216
α. Διαφορές λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας 216
Τι σημαίνει η γλώσσα του σώματος 217
Επικοινωνία με τους γονείς 218
α. Επικοινωνία σε επίπεδο σχολείου 218
β. Επικοινωνία σε επίπεδο τάξης 219
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ
Οργανωτική δομή . | 221
Δομή με βάση τις διαδικασίες και όχι τις λειτουργίες 223
Οργανωτική ανάπτυξη 225
Η λειτουργία του οργανισμού 226
Παραδοσιακός και σύγχρονος σχεδιασμός οργανισμών... 231
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Εισαγωγή 233
Κατανομή υπευθυνοτήτων: 234
α. Στα άτομα τα οποία βρίσκονται στα υψηλά κλιμάκια
της διοίκησης 234
β. Στους διδάσκοντες, διευθυντές και συμβούλους 235
Φάσεις υλοποίησης 235
α. Φάση 1η: Ενημέρωση 235
β. Φάση 2η: Γνώση - Δόμηση της ποιότητας 240
γ. Φάση 3η: Υλοποίηση 242
δ. Φάση 4η: Αξιολόγηση 243
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο
ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ
ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
Αξιολόγηση των πληροφοριών , 245
α. Το γράφημα για κάθε μαθητή (run - chart) 247
β. Το γράφημα για την τάξη 248
Αξιολόγηση της γνώσης 250
Μέτρηση της βελτίωσης του συστήματος 252
Βασικά στοιχεία των δεδομένων 254
Μέτρηση της ποιότητας...... 255
α. Η αρνητική επίδραση της βαθμολογίας...... 255
β. Παράγοντες του συστήματος που επηρεάζουν
το αποτέλεσμα 257
Συνηθισμένα λάθη στην εκτίμηση της απόδοσης 258
Μάθηση από τις αποτυχίες 259
Εναλλακτικές μέθοδοι βαθμολογίας 259
Αξιολόγηση των δασκάλων - καθηγητών 262
Ο ρόλος του τεστ και των εξετάσεων 264
Ένα παράδειγμα μέτρησης της ποιότητας παροχής
υπηρεσιών στην εκπαίδευση 265
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
Τρόποι αξιολόγησης 267
Το μοντέλο του Malcolm Baldrige 269
α. Ηγέτης οραματιστής 271
β. Εκπαίδευση με κέντρο τη μάθηση 272
γ. Οργανωτική και προσωπική μάθηση 273
δ. Υποστήριξη και ανάπτυξη του προσωπικού 274
ε. Ευκινησία - Ευελιξία 274
στ. Εστίαση στο μέλλον 275
ζ. Διαχείριση καινοτομιών 275
η. Διοίκηση με βάση γεγονότα 275
θ. Υπευθυνότητα για το δημόσιο και τους πολίτες 276
ι. Εστίαση στα αποτελέσματα 276
ια. Συστημική άποψη 276
Βασικές δεξιότητες - ικανότητες 282
Το μοντέλο EFQM 283
To μοντέλο EFQM για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα 285
Προγραμματισμός και συνεχής βελτίωση της ποιότητας
στο επίπεδο της τάξης 286
Συγκριτική αξιολόγηση (Benchmarking) 288
α. Πορεία της συγκριτικής αξιολόγησης 288
Αξιολόγηση πανεπιστημίων 289
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Διάγραμμα ροής (Flow - chart) 293
Ιστόγραμμα (Histogram) 295
Γραφήματα (Run - charts) 298
Φύλλο ελέγχου (check sheet) 300
Διάγραμμα αιτίας - αποτελέσματος (cause and effect) 300
Διάγραμμα Pareto 302
Διάγραμμα διασποράς (Scatter diagram) 305
Καταιγισμός ιδεών (Brainstorming) 308
Διάγραμμα συνάφειας (Affinity diagram) 308
Τεχνική της πολλαπλής ψήφου (Multivoting) 311
Διάγραμμα ανάλυσης πεδίου δυνάμεων
(Force Field analysis) 312
12. Διαγράμματα ελέγχου (Control charts) 315
α. Σφάλματα τύπου Ι και II 319
β. Ορισμός της υπό έλεγχο διαδικασίας 320
γ. Επιλογή του κατάλληλου τύπου διαγράμματος 321
δ. Διαγράμματα ελέγχου με συνεχή (μεταβλητά)
δεδομένα 321
ε. Διαγράμματα ελέγχου με διακεκριμένα δεδομένα 331
στ. Ερμηνεία των διαγραμμάτων ελέγχου 336
Η τεχνική του «Γιατί; » 337
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23
ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
Ανάλυση 339
Πιθανότητα προσδιορισμού των ελαττωματικών
αντικειμένων 344
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24
ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ
Α. Στα πανεπιστήμια
Η διαδικασία της εισαγωγής της Ο. Π. (Ολικής Ποιότητας) 352
Συνεχής βελτίωση της ποιότητας στη διοίκηση 353
Συνεχής βελτίωση της ποιότητας στην τάξη 354
Β. Στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Δ. Ε. )
Στο επίπεδο της τάξης 360
Στο επίπεδο του σχολείου 361
Γ. Στρατηγικές εισαγωγής της ολικής ποιότητας στη (Δ. Ε. ).. 361
Δ. Συμπεράσματα 364
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ 14 ΣΗΜΕΙΑ
TOY DEMING 367
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 371