Πρόλογος
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η διαμόρφωση καὶ ἡ ἐξέλιξη τῶν χωροχρονικῶν ἐννοιῶν
1. Προφιλοσοφικές καὶ προεπιστημονικές δοξασίες
2. Βίωση καὶ ἔκφραση τῶν χωρικῶν καὶ τῶν χρονικῶν σχέσεων στὸ ἐπίπεδο τῆς ἔννοιας
3. Ἀπὸ τὸ μύθο καὶ τὴν ἐποπτεία στὴν ἐπιστήμη τῶν καθαρῶν μορφών
4. Ἀπὸ τὸ κενὸ στὴν ἑνότητα χώρου, χρόνου καὶ ὅλης
5. Χῶρος, ἐπιστημονικὴ ἀφαίρεση καὶ πράξη
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Χώρος καὶ χρόνος :
Η συνεχιζόμενη ἀναζήτηση
1. Νεύτων: Ὁ ἀπόλυτος χῶρος καὶ χρόνος
2. Χώρος καὶ χρόνος: Προεμπειρικές μορφὲς τῆς ἐποπτείας
3. Σχετικότητα: Ὁ Ἅινστάιν ἐναντίον τοῦ Κάντ
4. Αινστάιν: Άναζητώντας μια ρεαλιστικὴ ἑρμηνεία
5. Τὸ σχετικό, τὸ ἀντικειμενικὸ καὶ τὸ ἀπόλυτο:
Αναζητώντας ἕνα τοπικὰ ἀπόλυτο σύστημα ἀναφορᾶς 6. Πέρα ἀπὸ τὸν ἐμπειρισμὸ καὶ τὸν ἀφελή ρεαλισμό
7. Πέρα ἀπὸ τὸ καντιανὸ a priori καὶ πέρα ἀπὸ τὸν ἐμπειρισμό
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: J.-P. Vigier, Ὁ αἰθέρας τοῦ ᾿Αινστάιν καὶ ἡ Γενική Θεωρία
τῆς Σχετικότητας
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Μαθηματικοί χώροι καὶ φυσικὸς χῶρος
1. Τὰ πράγματα καὶ οἱ ἔννοιες
2. Μαθηματικοί χώροι καὶ φυσικός χώρος
3. Χώρος καὶ χρόνος: Οἱ φιλόσοφοι
3.1. Ο Αριστοτέλης: Ρεαλισμός καὶ ἀντιφάσεις
3.2. Καρτέσιος: Φυσικὴ καὶ μεταφυσική
3.3. Λάιμπνιτς: Όρθολογισμός ὑπὸ τὴ σκέπη τῆς Θεολογίας
3.4. Ἀπὸ τὴ θεωρησιακή φιλοσοφία στὴ μηχανιστικὴ εἰκόνα τῆς φύσης
4. Σχετικότητα: Χώρος καὶ χρόνος
5. Σχετικότητα: Χῶρος, χρόνος καὶ ὕλη
6. Ἡ Φυσικὴ τοῦ ἀσυνεχοῦς. Νέοι χῶροι καὶ νέα ἐρωτήματα
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Χώρος καὶ χρόνος : Τὸ πρόβλημα τῆς ἀσυνέχειας
1. Τυπικὴ καὶ διαλεκτική λογική
2. Ἡ μικροδομὴ τοῦ χώρου καὶ τοῦ χρόνου
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Το μαθηματικό συνεχές: Τὸ ἀπειροστό, τὸ πεπερασμένο καὶ τὸ ἄπειρο
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Χώρος, χρόνος
καὶ φυσικὲς διαδικασίες
1. Χρόνος καὶ αἰτιακὴ κίνηση
2. Μὴ ἀντιστρεψιμότητα καὶ ἐντροπία
3. Χώρος καὶ χρόνος: Κοσμολογικά ερωτήματα
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τοπικότητα: "Ένα νέο αίνιγμα γιὰ τὴ Φυσικὴ καὶ τὴ Φιλοσοφία
1. Εἰσαγωγὴ
2. Αἰτιότητα καὶ μὴ τοπικότητα
στὴν προ-σχετικιστική Φυσική
3. Αἰτιότητα καὶ τοπικότητα στις σχετικιστικὲς θεωρίες 4. Ἡ μὴ αἰτιοκρατικὴ καὶ μὴ τοπικὴ ἑρμηνεία
τῆς κβαντικής μηχανικής
4.1. Τὸ παράδοξο Άινστάιν (1927)
4.2. Τὸ παράδοξο ντὲ Μπρέιγ (1959)
4.3. Τὸ παράδοξο Σραίντινγκερ (1935)
4.4. Τὸ παράδοξο Αινστάιν, Ποντόλσκι καὶ Ρόζεν (1935)
5. Μία τοπικὴ καὶ αἰτιοκρατικὴ ἑρμηνεία τῶν συσχετίσεων τύπου EPR
6. Ἡ διάψευση τῶν ἀνισοτήτων τοῦ Μπέλλ εἶναι ἀπόδειξη τοπικότητας;
7. Ολότητα, διαχωρίσιμο καὶ τοπικότητα
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τὸ ἀναδυόμενο Σύμπαν
1. Ἀπὸ τὶς ὀρθολογικές κοσμολογίες στὰ πρῶτα στοιχεῖα τῶν ἐπιστημῶν
2. Η νεότερη ἐπιστήμη: Μηχανιστικὴ ἀντίληψη μὲ μεταφυσικὰ θεμέλια
3. Σχετικότητα: Ἡ δυναμικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν ὅλη
4. Χώρος, χρόνος, ὕλη καὶ κίνηση
5. Κοσμολογικά πρότυπα: Ἡ ἱστορικότητα τῶν μορφῶν τῆς ὅλης
6. Big Bang: Τὰ ὑπὲρ καὶ τὰ κατὰ
7. Κοσμογένεση
8. Ἡ ὅλη καὶ τὸ κενό
9. Πέρα ἀπὸ τὸ γνωστὸ μέρος τοῦ Σύμπαντος
10. Γιὰ τὴν ἔννοια τοῦ ἀπείρου
10.1. Ἡ ὥρα τῶν φιλοσόφων
10.2. Ἡ ὥρα τῶν μαθηματικῶν καὶ τῶν φυσικῶν
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΟ ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Χώρος καὶ χρόνος στὴ Γενική Θεωρία τῆς Σχετικότητας
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Χώρος, χρόνος καὶ συμμετρίες
1. Ἡ ἔννοια τῆς συμμετρίας
2. Ύλη, μάζα καὶ ἐνέργεια: ταυτότητα, διαφορά
καὶ ἀντίθεση
3. Τὰ σωμάτια καὶ τὰ κύματα
4. Μικροσωμάτια: Συμμετρία, ἀντίθεση καὶ ταυτότητα
4.1 . Μικροσωμάτια
4.2. Σωμάτια καὶ ἀντισωμάτια. Συζυγία φορτίου
4.3. Κανόνες ἐπιλογῆς
4.4. Τὸ Ισοτοπικὸ σπὶν καὶ γενικότερες συμμετρίες
4.5. Η ισοδυναμία (parity)
4.6. Παραδοξότητα
4.7. Υπερσυμμετρία
5. Νέες σχέσεις χώρου-χρόνου καὶ μικροσωματίων
6. Συμμετρίες, θραύση συμμετριῶν καὶ κίνηση
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Τὰ σωμάτια καὶ οἱ χορδές
1. Ἀπὸ τὰ σωμάτια στις χορδές
2. Οἱ νέες ὑποθέσεις καὶ οἱ δύσκολοι δρόμοι τῆς θεωρίας
3. Οἱ χορδὲς καὶ ὁ κόσμος
4. Θεωρίες καὶ διαλογισμοί (spéculations)
Ο μύθος υπήρξε η πρώτη μορφή "κοσμοθεωρίας". Στο ανιμιστικό σύμπαν των πρωτόγονων λαών, ανθρωπόμορφα όντα καθόριζαν τα φυσικά φαινόμενα και τη μοίρα των ανθρώπων. Υπερβαίνοντας τις ανιμιστικές κοσμογονίες, οι προσωκρατικοί επιχείρησαν να ερμηνεύσουν τα φυσικά φαινόμενα με φυσικά αίτια. Οι φυσιοκρατικές κοσμολογίες τους αποτέλεσαν την ιστορική-διαλεκτική άρνηση των αρχέγονων κοσμογονιών.
Μετά από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου, είχε έλθει η ώρα της επιστήμης, η οποία, με τη σειρά της, αποτέλεσε τη διαλεκτική άρνηση και υπέρβαση των ορθολογικών κοσμολογιών και γενικότερα της φιλοσοφίας.
Με αφετηρία τη μακροσκοπική εποπτεία και την πράξη, η επιστήμη συγκρότησε ένα σώμα γνώσεων με συγκεκριμένο περιεχόμενο, με ποιοτικά χαρακτηριστικά και με ποσοτικές σχέσεις. Η επιστήμη, μορφή κοινωνικής πρακτικής, διαδικασία χωρίς τέλος, είναι κατεξοχήν ιστορική επιστήμη: από το μακρόκοσμο στο άτομο και στο μόριο, στα μικροσωμάτια, στον ατομικό πυρήνα και, σήμερα, στο υποκβαντικό επίπεδο. Από την άλλη: μεγάκοσμος, αστέρες, πλανητικά συστήματα, γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών, τεράστιες συσσωρεύσεις ύλης, σχηματισμοί μήκους δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Ύλη: ανεξάντλητη σε έκταση και σε βάθος. Χωρίς αρχή και χωρίς τέλος.
Απειρότητα της ύλης στο χώρο και στο χρόνο. Θέση μη αποδείξιμη. Αλλά γιατί η ύλη και όχι το τίποτα; Η αντικειμενικότητα και η αυθυπαρξία της ύλης είναι αρχές (principes). Ως αρχές, τίθενται. Δεν αποδεικνύονται. Αλλά: 1)Συνάγονται ως η γενίκευση και η θεωρητική υπέρβαση της εμπειρίας, και 2) είναι οι μόνες οι οποίες δεν οδηγούν σε αντιφάσεις. Το αριστοτελικό "θαυμάζειν" έχει ικανοποιηθεί; Αν ναι, τότε ο άνθρωπος έχει συλλάβει το άπειρο. Όπερ άτοπον!