Περιγραφή:
Η «Ελλάδα της Μεταπολίτευσης», η «μεταπολιτευτική περίοδος», η «πρώτη μεταπολίτευση» είναι οι συνήθεις όροι που χρησιμοποιήθηκαν για να υποδηλώσουν τη βαθιά τομή και τη νέα περίοδο που άνοιξε στην ελληνική ιστορία με την πτώση της δικτατορίας. Μια νέα Ελλάδα αναδύθηκε, παρ ότι τα σημάδια ή, καλύτερα, τα τραύματα της μεταπολεμικής ιστορίας ήταν ακόμα εμφανή. Το βιβλίο προτείνει μια ερμηνεία των εξελίξεων της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης 1974-1990, αναδεικνύοντας την εσωτερική ενότητα και τις αλληλουχίες της περιόδου.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Η μελέτη του Γιάννη Βούλγαρη αποτελεί ένα ενδιαφέρον εγχείρημα ανάγνωσης της πρόσφατης συγκυρίας από τη σκοπιά της πολιτικής επιστήμης, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει προσφέρει ένα σημαντικό όγκο βιβλίων σχετικά με μια περίοδο για την οποία απουσιάζουν, εκτός εξαιρέσεων, οι ιστορικές συνθέσεις. Επιλέγοντας ως κύριο πεδίο αναφοράς τα πολιτικά κόμματα, ο Βούλγαρης αφηγείται την ιστορία της περιόδου μέσα από την εξέλιξή τους και τα διαδραματιζόμενα στην κεντρική πολιτική σκηνή, σε συνδυασμό με τις μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, την κρίση του εθνικού «κεϊνσιανού» μοντέλου και την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού-νεοσυντηρητισμού. Οπως φανερώνει και ο υπότιτλος του βιβλίου, ο συγγραφέας αντιμετωπίζει τη Μεταπολίτευση, την οποία ορίζει έως το 1990, ως μια περίοδο εγκαθίδρυσης ενός σταθερού και φιλελεύθερου δημοκρατικού συστήματος, με πολλούς, όμως και ανοιχτούς λογιαρισμούς με το παρελθόν. Στο επίκεντρο του προβληματισμού του βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ, η δομή και η λειτουργία του ως κόμματος και κυβέρνησης, ενώ βασική του υπόθεση είναι ότι η συνολική αναμόχλευση που έφερε η άνοδός του στην εξουσία εξάντλησε πολύ γρήγορα τη δυναμική της, αποτέλεσε ένα ριζοσπαστισμό χωρίς μεταρρυθμίσεις.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/12/2001
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το βιβλίο του Γ. Βούλγαρη ξεκινάει με την ανάλυση της νέας βάσης νομιμοποίησης, που δημιουργήθηκε μετά την πτώση της δικτατορίας και τη «βελούδινη» μετάβαση στη δημοκρατία, όταν κυριάρχησε η κουλτούρα των αντιπάλων του «κράτους της Δεξιάς». Εξω από το πλαίσιο της νέα νομιμοποιητικής βάσης δεν μπορεί να γίνει κατανοητή η μακρόχρονη κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Το μετεμφυλιακό πολίτευμα ήταν ένα είδος διπλού κράτους: δημοκρατικό για ένα μέρος των πολιτών και αυταρχικό για τους υπόλοιπους. Η πτώση της δικτατορίας σήμανε το πέρασμα από το διπλό αυτό κράτος και την ελεγχόμενη δημοκρατία στην αυτορυθμιζόμενη δημοκρατία και το κράτος των κομμάτων. Αυτή την εξέλιξη των κομμάτων, της κομματικής δημοκρατίας, εξετάζει στη συνέχεια ο Γ. Βούλγαρης, ρίχνοντας δικαίως το βάρος του στην ανάλυση της πορείας του ΠΑΣΟΚ. Αναλύει, έτσι, τις ιδεολογικές αναζητήσεις στο ΠΑΣΟΚ, την τροποποίηση του πολιτικού του λόγου, την αυταρχική αντιμετώπιση των ιδεολογικών διαφορών, ιδίως με τη λεγόμενη κρίση της Δημοκρατικής Αμυνας και την κρίση της φοιτητικής παράταξης της ΠΑΣΠ. Οπως χαρακτηριστικά γράφει ο Βούλγαρης: «Η αγεφύρωτη συνύπαρξη του αρχικού ~επαναστατικού~ εθνικο-απελευθερωτικού και τριτοκοσμικού λόγου με τη νέα πολιτική αντιπροσώπευση του κεντρώου-κεντροαριστερού χώρου δεν θα επιτρέψει στο νέο πολιτικό αντικείμενο να συγκροτήσει ένα συνεπή μεταρρυθμιστικό λόγο και αργότερα ανάλογη κυβερνητική πολιτική. Η ενδογενής σχιζοφρένεια θα εκφραστεί με ένα πολιτικό stop and go μια παλινδρόμηση μετά πλήρους ισοπέδωσης στις υπάρχουσες αρνητικές συνθήκες και εκρήξεων ριζοσπαστισμού και ~ανυπακοής~ εις ανάμνησιν των ιστορικών καταβολών. Κάπου στο ενδιάμεσο των δύο άκρων, το ΠΑΣΟΚ, και μαζί η Ελλάδα, έχασε τη δυνατότητα μιας πολιτικής πραγματικών και ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων».
Επειδή για το βιβλίο του Γ. Βούλγαρη υπάρχει μια ξεχωριστή παρουσίαση από τον Θ. Γιαλκέτση, θα ήθελα εγώ προσωπικά να προσθέσω ότι η ανάλυση της περιόδου της πρώτης διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ γίνεται με τον πιο ολοκληρωμένο και λεπτομερή τρόπο, με εκφράσεις τόσο ζυγισμένες, που φαίνονται να εκφράζουν την οριστική ιστορική καταγραφή, παρ όλο που πρόκειται για νωπά ακόμη ιστορικά γεγονότα, που θα τα θυμηθούν όσοι τα έζησαν και θα τα μάθουν οι νεότεροι.
ΣΠΗΛΙΟΣ ΠΑΠΑΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 11/01/2002