Προλογικό σημείωμα Αντί εισαγωγής
Α. Η βαρύτητα του παρελθόντος: Από το χοτζικό καθεστώς στην ταραγμένη Αλβανία της δεκαετίας του 1990
1. Από την επίκληση του κοινού ελληνοαλβανικού έθνους στη δημιουργία της «Βορείου Ηπείρου»
2. Η Ήπειρος μεταξύ δύο εθνικών κρατών
3. Η αλβανική οπτική
Β. Η ελληνική μειονότητα.
1. Το αλβανικό πλαίσιο
2. Η ελληνική ταυτότητα και ο αριθμός των Ελλήνων/ελληνόφωνων στην Αλβανία.
3. Η εδαφικότητα της μειονότητας και οι πολιτικές του αλβανικού κράτους
Γ. Το ζήτημα των ορθόδοξων Αλβανών
Δ. Οι Βλάχοι (Αρωμούνοι) της Αλβανίας
Ε. Η δεκαετία του 1990 και η κληρονομιά της
1. Λίγα λόγια για τις αλβανικές πολιτικές
τη δύσκολη δεκαετία του 1990
2. Ο ελληνικός λόγος από τον αλυτρωτισμό στην προστασία
των δικαιωμάτων: μια δύσκολη πορεία
3. Η ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Σύντομη αναδρομή
ΣΤ. Η περίπτωση της Χιμάρας. Ιστορική και πολιτική διάσταση
Ζ. Οι πολιτικές της Ελλάδας. Συνέχειες και ρήξεις
1. Μερικές επισημάνσεις
2. Οι οικονομικές ενισχύσεις για παραμονή στην Αλβανία
3. Η πολιτική των Ειδικών Δελτίων Ταυτότητας Ομογενούς
4. Η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας.
α. Η κτήση ιθαγένειας στην Ελλάδα
β. Η κτήση ιθαγένειας στην Αλβανία
γ. Μία μεγάλη «“Ελληνική Εθνική Μειονότητα" της Αλβανίας» στην Ελλάδα
Η. Η εκλογική διαδρομή του ΚΕΑΔ.
Το κόμμα της «Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας»;
. Η «εύκολη» δεκαετία του 2010
1. Η Χιμάρα ως σημείο τριβής
2. Οι πολιτικές εξελίξεις και η μειονότητα ως πολιτικό υποκείμενο
1. Οι πληθυσμιακές και δημογραφικές εξελίξεις στην Αλβανία και την Ελλάδα. Μερικές διαπιστώσεις
1. Η ανατροπή των μέχρι τώρα δεδομένων και η μερική αποεδαφοποίηση της μειονότητας
2. Πόσοι είναι σήμερα οι Έλληνες της μειονότητας στην Αλβανία; Σχετικά με τα μεγέθη της ελληνικής μειονότητας
Καταληκτικές παρατηρήσεις
Χάρτης ελληνόφωνων περιοχών
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Παράρτημα 1. Προπολεμικές καταγραφές του ελληνόφωνου πληθυσμού
Παράρτημα 2. Οι ελληνόφωνοι οικισμοί στα τέλη της δεκαετίας του 1980
Παράρτημα 3. Αποτελέσματα εκλογών
Παράρτημα 4. Αποτελέσματα απογραφής 2011
Παράρτημα 5. Κτήσεις ιθαγένειας
Σημειώσεις πινάκων παραρτημάτων
Παράρτημα 6. Αρχειακό υλικό, τεκμήρια για τις ελληνικές και
αλβανικές πολιτικές
ΠΗΓΕΣ
Αρχεία
Βιβλιογραφία
Η ελληνική μειονότητα της Αλβανίας είναι περισσότερο γνωστή μέσω των ελληνοαλβανικών αντιπαραθέσεων, όπως εμφανίζονται κάθε φορά στα ΜΜΕ. Κατ' ουσίαν όμως είναι μία άγνωστη κοινότητα, πλαισιωμένη ιστορικά από εκατέρωθεν δοξασίες εθνικιστικής συσκότισης και τις αναντιστοιχίες μεταξύ δύο διαφορετικών ιστορικών διαδικασιών εθνικής συγκρότησης: της ελληνικής θρησκευτικής και της αλβανικής γλωσσικής. Εξίσου άγνωστες είναι και οι πολιτικές που άσκησε το ελληνικό κράτος από τη δεκαετία του 1990. Στον τόμο περιγράφονται οι μεταβολές που επήλθαν στην κοινότητα μετά την πτώση του χοτζικού καθεστώτος και οι πολιτικές της ελληνικής πλευράς, οι οποίες επηρέασαν τη φυσιογνωμία της μικρής πλέον μειονότητας που εξακολουθεί να ζει στην Αλβανία.
Εξετάζεται η πολιτική ρητού ή λανθάνοντος αλυτρωτικού περιεχομένου που ασκήθηκε το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990 από την Ελλάδα, καθώς και η προσπάθεια συμπερίληψης στη μειονότητα κάποιων κοινοτήτων ορθόδοξων Αλβανών και πολλών Βλάχων. Διερευνώνται ακόμη η σημασία και η πορεία του κόμματος που θεωρείτο ότι εκπροσωπεί τη μειονότητα, αλλά και η ελληνοαλβανική διένεξη στη Χιμάρα.
Η χορήγηση ειδικών αδειών διαμονής και εντέλει ιθαγένειας σε έναν αριθμό πολύ μεγαλύτερο απ' όσους κατοικούσαν στους ελληνόφωνους οικισμούς ή προέρχονταν από αυτούς αποτέλεσε κομβικό σημείο των πολιτικών που ασκήθηκαν και λειτούργησαν εν είδει αυτοεκπληρούμενης προφητείας στις ελληνικές θεωρήσεις περί μίας μεγάλης μειονότητας από τη Χιμάρα έως την Κορυτσά. Κατέδειξαν δε τη σημασία που διατηρεί η θρησκευτική υπαγωγή ως κριτήριο συμπερίληψης στην εθνική κοινότητα. Σήμερα, η μεγάλη ελληνική μειονότητα, όπως την προσλάμβανε η ελληνική πλευρά, δεν βρίσκεται πλέον στην Αλβανία, όπως επεδίωκαν οι πολιτικές που ασκήθηκαν, αλλά στην Ελλάδα.
Η μειονότητα που εξακολουθεί να διαμένει στην Αλβανία φαίνεται ότι βρίσκεται σε διαδικασία απεγκλωβισμού από ένα σύνολο χαρακτηριστικών που επιφυλάσσουν για αυτήν οι ελληνικές προσλήψεις για τις εθνικές μειονότητες.