22 Ιούλη 1996, άφιξη στην Αμερική
23-24 Ιούλη 1996, ταξίδι στο μεξικανικό νότο
25 Ιούλη, Σαν Κριστόμπαλ
28 Ιούλη, στα υψίπεδα της Τσιάπας
29-30 Ιούλη, Garrucha. κοινότητα Francisco Gomez, Selva Lacandona
2 Αυγούστου, Realidad, Selva Lacandona
7-8 Αυγούστου, Ciudad de Mexico
Επιλογικό σημείωμα
Πέρα στο βάθος, ξεπροβάλλουν μέσα από το σκοτάδι μικρές φωτιές που σχηματίζουν μια παράξενη ουρά. Πάνω στην εξέδρα εμφανίζονται ένοπλοι ζαπατίστας με τις στρατιωτικές φόρμες και τα μαντήλια τους. Είναι πολλοί από τους commandante που ηγήθηκαν της εξέγερσης το Γενάρη του 1994. Η πομπή με τις φωτιές πλησιάζει κι ένας απ’ τους ζαπατίστας αναγγέλλει τον ερχομό εκείνων των χωρικών, ανδρών, γυναικών και παιδιών που στήριξαν τους μαχητές του EZLN στην εξέγερση του 1994 και την ωμή καταστολή που ακολούθησε.
Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψει κανείς αυτήν τη σκηνή πάνω στα σκοτεινά βουνά του μεξικάνικου νότου. Η σιωπή σπάει από τον ενθουσιασμό, τα χειροκροτήματα και τα συνθήματα και πάνω απ’ όλα από τη συγκίνηση. Όχι αυτή που συνεπαίρνει τον δυτικό ταξιδιώτη όταν έρχεται σε επαφή με μια άλλη κουλτούρα, αλλά εκείνη τη βαθιά συγκίνηση την οποία γεννά στον άνθρωπο που διψά για ελευθερία, η μαγεία της εξέγερσης, το ανάστημα της περηφάνειας και της αξιοπρέπειας των εξεγερμένων ανθρώπων.
Εκεί, κάτω από τον συννεφιασμένο νυχτερινό ουρανό της Τσιάπας, ένιωσα την πραγματική σημασία αυτής της συνάντησης και από τις δυο πλευρές. Το σπάσιμο της απομόνωσης, την αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι. Ότι οι Ινδιάνοι δεν είναι μόνοι τους, ότι οι αγωνιστές από την Ευρώπη και την Αμερική, είτε αναζητούν αδελφούς και συμμάχους στον αγώνα, είτε πηγή έμπνευσης στην εξαντλημένη φαντασία τους, δεν είναι μόνοι τους. Ότι η ζωή στον αγώνα είναι μια ατέλειωτη γιορτή, ένα πρωτόγνωρο πανηγύρι. Μια γιορτή που πρέπει να πεθάνεις για να τη ζήσεις. Πρώτα να πεθάνεις συμβολικά σαν αυτό που θέλει η εξουσία να είσαι και τότε, ξαναγεννημένος, να είσαι έτοιμος να πεθάνεις ξανά, αυτή τη φορά για να ζήσεις με αξιοπρέπεια. «…Δεν θα ζήσουμε ποτέ πια πεσμένοι στα γόνατα!».